Türkiye’de bir koalisyon kabinesi kurulmasının gereği 1961 seçimleri sonrasında ortaya çıktı. Bu seçimde 173 milletvekilliği kazanan Cumhuriyet Halk Partisi’nin hükumet kurmaya yeterli çoğunluğu yoktu ve 158 milletvekiliyle ikinci sırayı alan Adalet Partisi de aynı durumda bulunuyordu. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, hükumeti kurma görevini Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı İnönü’ye verdi.
İnönü de ilk Cumhuriyet Halk Partisi- Adalet Partisi koalisyon hükumetini kurdu. Çalıma güçlükleri yüzünden hükumet istifa etmek zorunda kaldı. İkinci koalisyon hükumetini kurmakla yine İnönü görevlendirildi. İnönü, Yeni Türkiye Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Partisi ile işbirliği yaparak ikinci koalisyonu kurdu. Ancak koalisyona katılan gruplar arasında program ve uygulama bakımından tam bir görüş birliği sağlanamadığı için bu kabine de çekilmek zorunda kaldı. Cumhuriyet Halk Partisi, en büyük grup olarak kaldığı için, bu devredeki üçüncü kabinenin de İnönü tarafından kurulması gerekti. İnönü, üç bağımsızın katıldığı ve parti olarak yalnız Cumhuriyet Halk Partisi’nin yer aldığı üçüncü koalisyon kabinesini kurdu. Millet meclisinde bütçe görüşmeleri devam ettiği sırada, bütçenin tümüne verilen olumlu oyların 226’nın altına (225) düşmesi üzerine, böyle bir durumu güvensizlik sayacağını daha önceden ilan etmiş olan İnönü, tekrar istifa etti (13 Şubat 1965). Bu koalisyonlar devresini son kabinesi senato bağımsız üyesi Suat Hayri Ürgüplü’nün başkanlığında, Adalet Partisi, Yeni Türkiye Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisinin katılmasıyla meydana geldi (20 Şubat 1965). Bu kabinede, o tarihte parlamento üyesi olmayan Adalet Partisi genel Başkanı Süleyman Demirel de başbakan yardımcılığına getirildi. Ürgüplü’nün kurduğu dördüncü koalisyon hükumetinin görevi, 1965 seçimlerinde çoğunluğu sağlayan Adalet partisinin tek başına hükumet kurmasına kadar devam etti (22 Ekim 1965).
Türkiye’de parlamento içerisinde oluşturulan koalisyon geleneği eskilere dayanıyor. Çok partili hayata geçildiği günden bu yana koalisyon hükümeti neredeyse zorunluluk haline geldi.
30 Ekim 1923 tarihinden bu yana Türkiye’de 57 hükümet görev yaptı.
5 Hükumet Askeri darbe sonrası iş başına geldi. 31 hükumette tek bir partinin milletvekilleri yer aldı. 21 hükumet de iki ya da daha çok partinin oluşturduğu koalisyonlar olarak kuruldu.
20 Kasım 1961’de kurulan İsmet İnönü Hükümeti’nde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Adalet Partisi (AP) Milletvekilleri yer aldı. Bu ilk koalisyon hükümetiydi.
* Türkiye’de ilk hükumeti 30 Ekim 1923’de İsmet İnönü kurdu. 6 Mart 1924’de görevi bırakan hükumette, Başvekil ve Hariciye Vekili olarak Malatya Milletvekili Mustafa İsmet İnönü‘nün ismi vardı.
* 6 Mart 1924’de II. İnönü Hükumeti görev başına geldi.
* 7 Ağustos 1946’da göreve gelen ve Başbakanlığı İstanbul Milletvekili Mehmet Recep Peker’in yaptığı hükümet ilk çok partili seçim sonrası göreve gelen hükümet olarak kayıtlara geçti.
*22 Mayıs 1950 yılında işbaşına geçen I. Menderes hükümeti Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) dışında kurulan ilk hükümetti.
* İstanbul Milletvekili Adnan Menderes Başbakan olurken, Eskişehir Milletvekili Hasan Polatkan Çalışma Bakanı olarak görev yaptı. I. Menderes Hükümeti 9 Mart 1953’de görevi bıraktı.
* 26. Hükumet olarak kayıtlara geçen İsmet İnönü hükumetinde, CHP ve AP milletvekilleri görev yaptı. Hükumet, 20 Kasım 1961 25 Haziran 1962 tarihleri arasında işbaşındaydı.
* 25 Aralık 1963’e kadar görev yapan İsmet İnönü Başbakanlığındaki hükumette ise, Yeni Türkiye Partisi (YTP) ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKPM) milletvekilleri yer aldı.
* 29. Hükumet olarak işbaşına geçen Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti’nde Başbakanlığı meclis dışından Süleyman Demirel yaparken, Millet Partisi’nden (MP) Devlet Bakanı Hüseyin Ataman, İç İşleri Bakanı İsmail Hakkı Akdoğan yer aldı. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nden ise, Devlet Bakanı Mehmet Altınsoy, Adalet Bakanı İrfan Baran ve Köy İşleri Bakanı Seyfi Öztürk görev aldı.
* 20 Şubat 1965- 7 Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan Ürgüplü Hükümeti Cumhuriyet Senatosu üyeleri, bağımsız milletvekilleriyle kuruldu.
* 22 Mayıs 1972’de göreve gelen Ferit Melen Hükümeti’nde , Cumhuriyetçi Güven Partisi, (CGP) Adalet Partisi (AP) ve CHP’li milletvekilleri yer aldı. Melen Hükümeti 15 Nisan 1973 tarihine kadar görev yaptı.
* 1974 seçimleri öncesi kurulan Cumhuriyet Senatosu Üyesi Mehmet Naim Talu başkanlığındaki hükümeti ise, CGP; AP ve Bağımsız Milletvekilleri’nden oluştu.
* I. Ecevit hükümeti CHP ve Milliyetçi Selamet Partisi (MSP) Milletvekileri’nden oluştu. Başbakanlığı Bülent Ecevit yaparken, Necmettin Erbakan Devlet Bakanı ve Başbakanlık Yardımcılığı görevini üstlendi.
* I. Ecevit Hükumeti, 26 Ocak 1974 17 Kasım 1974 tarihleri arasında görev yaptı.
* 17 Kasım 1974’de Sadi Irmak Başkanlığı’nda bir geçiş hükumeti kurulurken, hükumet yerini 31 Mart 1975’de Süleyman Demirel Başbakanlığındaki hükumete bıraktı.
* Süleyman Demirel‘in Başbakan, Necmettin Erbakan‘ın Başbakan Yardımcısı olduğu hükumet 21 Haziran 1977 tarihine kadar görev yaptı.
* 21 Temmuz 1977’de AP, MSP ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekillerinden oluşan koalisyon hükumeti II. MC olarak adlandırıldı. 5 Ocak 1978’de görevi bıraktılar.
* 21 Kasım 1991’de işbaşına geçen ve Başbakanlığı Süleyman Demirel‘in Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevini Erdal İnönü‘nün üstlendiği hükumet SHP-DYP koalisyonuydu.
* DYP- SHP koalisyonu 5 Ekim 1995’de Tansu Çiller‘in başbakanlığında kurulan ‘DYP azınlık hükumetiyle sona erdi.
* DYP- CHP koalisyonu ise, 30 Ekim 1995 6 Mart 1996 tarihleri arasında görev yaptı.
* 6 Mart 1996’da Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP) koalisyon hükumeti kuruldu. Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit‘ti.
* 28 Nisan 1996’da işbaşına geçen Refah Partisi (RP), DYP koalisyon hükumetinde başbakanlığı Necmettin Erbakan yaptı.
* 30 Haziran 1997’den 1999 seçimlerine kadar ANAP-DSP koalisyon hükümeti görev yaptı.
* 28 Mayıs 1999’da göreve başlayan 57. Hükumette ise, Başbakan Bülent Ecevit (DSP), Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli (MHP) ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz (ANAP) yer aldı.
ETİKETLER
BENZER İÇERİKLER
OKUYUCU YORUMLARI
KATEGORİDEN POPÜLER HABERLER
4 Temmuz 2015
2 Haziran 2015
EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ
