Mustafa Çokay, Rusya’da Çarlık rejiminin son dönemlerinde Rusya Yönetimindeki Türklerin kültürel haklarına kavuşması için mücadele başlatmıştı. Türkler bu mücadeleye destek veriyordu. Çar II. Nicola, 25 Haziran 1916’da Bozkır ve Türkistan Bölgesinin gayri Rus halklarını, geri hizmetlerde çalıştırmak üzere askere alınmasını emredince, Çokay’ın teşkilatlandırdığı Kazak Türkleri ayaklandılar. Çünkü 1886’da düzenlenen nizamnamelerde Türkler askerlik hizmetlerinden muaf tutulmuşlardı. Bu hüküm gereğince I. Dünya Savaşı’nda bile Türkler askere çağırılmamıştı.
Çarlığın askere alma emri bölgeye gelip uygulamaya konulduğu anda ayaklanmalar başladı. İsyanlar ilk önce seferberlik listesinde adam kayırmacılık yapan yerli yöneticilere karşı saldırılar şeklinde oldu. Saldırılar kısa sürede genişledi ve bir anda genel bir isyan halini aldı. İsyancıların merkezi Hokant şehri idi. Semerkant ve Cizak bölgesi halkı da isyana katıldı. Ağustos ayına gelindiğinde isyan, Türklerin bulunduğu her bölgeye yayılmıştı. Ruslar, isyanları bastırmak için ağır silahlar kullanırken Türkler; ellerindeki taş ve sopalarla bile bile ölüme gidiyorlardı. Ruslar kontrolü sağlayamayınca genel valiyi değiştirdi. Yeni vali asker alımını ertelediğini açıkladı. Bu arada, isyancıları ezmek için gerekli hazırlıkları tamamladı. Askere alma kararını uygulamaya koydu. Türklerle meskun Yedisu bölgesinde karşı çıkanların bulunduğu köyleri top ateşine tutarak taş üstünde taş bırakmadı. İsyana katılmayan masum insanlar da vahşice katledildi. Ölenlerin ve kayıpların sayısı 1.230.000’dir. Ruslardan 4000 kişi öldü. Genel vali , bölgedeki bütün Türklerin arazilerini ellerinden aldı. Bölge Türklerden tamamen temizlenmek suretiyle isyan bastırılmış oldu. Mustafa Çokay, bu isyana destek vermemişti. Çünkü devletin emirlerine karşı durmanın mümkün olmadığına inanıyordu…
ETİKETLER
BENZER İÇERİKLER
OKUYUCU YORUMLARI
KATEGORİDEN POPÜLER HABERLER
4 Temmuz 2015
2 Haziran 2015
EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ
