Eğri, devrin en sağlam,

zapt edilmesi en güç kalesi idi…

EĞRİ ZAFERİ

18 günde fethedilen kale, bir eyalet olarak Osmanlı topraklarına katılmıştı

Sultan III. Murad’dan sonra 1595 yılında tahta çıkan III. Mehmed’in sekiz yıllık saltanat dönemi, iç ve dış olaylar bakımından oldukça yoğun geçmiştir. Eğri, Haçova ve Kanije’de parlak zaferler kazanılmış, buna karşılık Estergon Kalesi ile doğuda Tebriz, Nahcivan ve Erivan kaybedilmiştir. Yine bu dönemde Anadolu’da Celali isyanları, İstanbul’da Zorba isyanı olmuştur. III. Mehmed’in büyük oğlu Şehzade Mahmud’u idam ettirmesi de  önemli iç olaylar arasında yer alır.

Padişah ordusunun başına geçiyor

Kanuni’nin ölümünden beri hiç bir Osmanlı padişahı sefere çıkmamıştı. Yemen Fatihi Sinan Paşa’nın Bükreş ve Targovişte’de uğradığı başarısızlık, oğlu Mehmed Paşanın da Avusturyalılara yenilmesi sonucu Estergon ve Grann kalelerinin düşman eline geçmesi, imparatorluğun itibarını zedeliyor, o tarihe kadar kazanılan parlak zaferleri gölgeliyordu. Onun için ordunun yeni bir sefere çıkması ve III. Mehmed’inde ordunun başına geçerek bu sefere bizzat katılması gerekiyordu. Sınırlarındaki Beylerbeyileri, Sancak beyleri padişaha gönderdikleri mektuplarla bu zarureti belirtiyor, onu sefere davet ediyorlardı. Padişahın hocası Sadeddin Efendi de bu yolda telkinlerde bulununca, III. Mehmed askerin başına geçerek sefere çıkmaya karar verdi.

Karardan sonra hemen sefer hazırlığına girişildi. Kırım Hanı Gazi Giray’a da haber gönderilerek yardım istendi. Askerin geçeceği köprüler tamir edildi. Nihayet, 21 Haziran 1596 günü , padişah, muhteşem bir alayla ve coşkun gösterilerle saraydan ayrıldı. Edirne-Filibe- Sofya-Niş üzerinden, 50 gün sonra (9 Ağustos) Belgrad’a geldi. Burada da halkın coşkun gösterileriyle karşılandı ve orduya bir geçit resmi yaptırdı. Belgrad’da on bir gün kaldıktan sonra tekrar harekete geçti ve  Slankamen’e vardı. Burada toplanan savaş meclisinde, Eğri üzerine yürünmesi ve bu kalenin fethi kararlaştırıldı.

Eğri Kalesi, Budapeşte’nin 137 km. kuzeydoğusunda, Tisa ırmağının kollarından olan Eger (Eğri) Suyu’nun üzerindedir. Çok önemli bir Serhad kalesi olan Eğri 1555’te Kara Ahmet Paşa ve Sokullu Mehmed Paşa tarafından 40 gün müddetle kuşatılmış fakat zapt edilememişti. Kış mevsimi geldiği için, Kanuni’nin orduları kuşatmayı kaldırıp çekilmek zorunda kalmıştı.

Vahşi katliam

III. Mehmed daha sonra Segedin’de iken Budin’in Kuzeydoğusunda ve Eğri’nin güneybatısında bulunan, Hatvan Kalesi’nin düşmek üzere olduğu haberi geldi. Cigalazade Sinan Paşa kumandasında  buraya yardım kuvvetleri sevk edildi ama bu kuvvetlerin oraya ulaşması gecikti. Savunmalarını çok az bir kuvvetle yapan ve dayanma güçleri tükenen kale muhafizları vire ile teslim oldular. Fakat Avusturyalılar vire şartlarına uymayarak Hatvan muhafızlarını, kadın, erkek, çocuk demeden bütün şehir halkını katlettiler.

Bu vahşi hareket Türk askerinde intikam arzusu uyandırdı. Ordu 21 Eylül günü eğri önüne bu duygu ile geldi. Fakat padişah, Türk örf ve adetlerine uyarak, kan dökülmesini önlemek üzere, kale kumandanına teslim çağrısında bulundu. Gönderdiği mektupta;
  ”… İslam dinini kabul ederseniz mal ve mülkünüz üzerinde eskisi gibi tasarruf edebilir, hür olursunuz. Buna yanaşmazsanız serbestçe çıkıp gidebilir, hayatınızı kurtarırsınız. Bu şartlardan birini kabul etmeyip savaşa girerseniz birinizi sağ komam, bilmiş olasınız…” diyordu.

Kale kumandanı teslim çağrısını red ve Türk elçisini hapsetti. Bunun üzerine kuşatma başlatıldı. Bu sırada Rumeli Beylerbeyi Hasan Paşa ile Kırım Hanı Gazi Giray’ın kardeşi Fetih Giray’da maiyetlerindeki askerlerle geldiler. Hasan Paşa’nın maiyetindeki askerlerin ve Fetih Giray’ın maiyetindeki Tatar süvarilerin terbiye ve teçhizatları mükemmeldi. Bu durum ordunun maneviyatını daha da yükseltti.

   Devrin En Güçlü Kalesi

Doğu tarafı bir dağa yaslanan ve dört yanında mazgallar bulunan Eğri kalesi devrin en sağlam, zapt edilmesi en güç kalelerinden biriydi. Stratejik önemi de çok büyüktü. Kalede biri Avusturyalı, diğeri Macar olmak üzere iki kumandan vardı.

Kale beş koldan kuşatılmış ve şiddetli top atışları başlamıştı. Birçok  yerde gedikler açıldı, duvarların altında lağımlar açıldı. Fakat gedik ve lağımlardan hemen faydalanmak mümkün olmuyordu. Çok mükemmel bir konumu olan kaleden yağmur gibi gülle ve kurşun yağdırıyorlardı. Düşman bir çıkış ve saldırma hareketi denedi ama çok büyük kayıplar vererek tekrar kaleye çekilmek zorunda kaldı.

Kuşatmanın sekizinci günü, kale etrafındaki hendekler, çuvallar dolusu toprak taşınarak dolduruldu. On birinci gün 3 lağım daha patlatıldı ve Türk askeri kaleye girdi. Düşman iç kaleye çekilerek ümitsiz bir direnişe geçti, ama artık teslim olmaktan başka çaresi kalmamıştı. Kale kumandanı 10 kişilik bir heyet göndererek aman diledi ve 12 Ekimde teslim oldu.

Avusturyalıların serbestçe çıkıp gitmelerini padişah kabul etmişti. Fakat Hatvan muhafızlarına ve halkına uygulanan katliamı affetmeyen askeri zapt etmek mümkün olmadı. Avusturyalılar da aynı akıbete uğradılar.

Eğri’nin 18 günde fethedilmesi ve fethedilemez sanılan bu kalenin bir eyalet olarak Osmanlı topraklarına katılması III. Mehmed’in itibarını büyük ölçüde arttırdı ve tarihte ”Eğri Fatihi” olarak anılmasına sebep oldu. Eğri’nin fethinden bir kaç gün sonra Hatvan Kalesi de geri alındı.