BEDİR SAVAŞI (13 MART 624)

Savaş, Peygamber (sav) efendimiz komutasındaki ilk İslam Ordusu ile Mekkeli müşrikler arasında cereyan etti. Müşriklerin başında Ebu Süfyan vardı. Savaşı, 14 şehit veren İslam ordusu kazandı. Karşı tarafın kayıpları çok daha ağırdı: 70 ölü, 70 esir ve çok zengin ganimetler…

Bedir, Medine’nin 160 km güneybatısında, Kızıl deniz sahiline 30 km. uzaklıkta, Medine- Mekke yolunun Suriye kervan yoluyla birleştiği yerde bulunan küçük bir kasaba idi. Halkı ise burada konaklayan kervanlardan hizmetleri karşılığında aldıkları parayla ve hayvancılıkla geçinen bedevilerdi. Ayrıca kasabada her yıl zilkade ayının başından itibaren sekiz gün devam eden büyük bir panayır kurulurdu. Bedir Hz. Peygamber’in Mekkeli müşriklerle olan mücadelelerinde önemli bir yer işgal eder.

Hicretin 2. yılına denk gelen 624 yılında Kureyşlilerden birçok kimsenin katıldığı büyük bir ticaret kervanı ticaret kervanı Ebu Süfyan idaresinde Suriye’ye gitti. Hz. Peygamber bunu haber alınca ashabını topladı. Kervandaki malların çokluğunu, buna karşılık muhafız sayısının azlığını onlara anlatarak bu kervanı Mekke’ye dönerken uğrayacağı Bedir’de ele geçirebileceklerini söyledi ve kendilerini sefere davet etti. Hz. Peygamber Medine’den hareketinden on gün önce Talha b. Ubeydullah ile Said b. Zeyd’i kervan hakkında bilgi toplamak üzere görevlendirdi. Ancak onlar Medine’ ye Bedir savaşının yapıldığı gün dönebildiler. Kervanın dönüş haberini başka bir kaynaktan öğrenen Hz. Peygamber, 9 Mart 624 günü, yerine Abdullah b. Ümmü Mektum’u bırakarak Medine’den hareket etti.

Sancaktarlık görevine Mus’ab b. Umeyr, Hz. Ali ve Sa’d b. Muaz’ın tayin edildiği İslam ordusunun sayısı, yetmiş dördü muhacir, geri kalanı ensardan olmak üzere 305 idi. Orduda yetmiş deve ve iki de at bulunuyordu. Çeşitli vazife ve mazeretleri sebebiyle muhacirlerden üç, ensarlardan beş kişi izinli sayılmış, daha sonra onlara da bu gazveye katılanlar gibi ganimetten pay verilmiştir.

Suriye’den dönmekte olan Ebu Süfyan Hicaz’a yaklaştığı sırada Hz. Peygamber’in baskın yapacağı haberini aldı ve Kureyşlilerden yardım istemek üzere Damdam b. Amr el-Gıfari’y Maan’dan Mekke’ye gönderdi; kendisi de kervanın pusuya düşmemesi için Bedir’ den uzak olan ve nadiren kullanılan sahil yolunu takip etti. Ebu Süfyan ‘dan gelen haber üzerine Kureyş kabilesinin hemen bütün kollarından toplanan 1000 kişi Ebu Cehil kumandasında Mekke’den yola çıktı. Müşrik ordusunda 700 deve, 100 de at vardı. Kureyşliler Cuhfe’ye geldiklerinde Ebu Süfyan’ın habercisinden kervanın kurtulduğunu öğrenmelerine ve içlerinden bazılarının savaşa gerek kalmadığını söyleyerek geri dönmelerine rağmen hazırladıkları büyüklüğünü ve gücünü Müslümanlara göstermek için yollarına devam ettiler. Öte yandan Bedir yakınında ordusuyla konaklayan Hz. Peygamber, kervan hakkında bilgi toplamak üzere Zübeyr b. Avvam, Hz. Ali ve Sa’d b. Ebu Vakkas’ı Bedir kuyularına gönderdi. O sırada Hz. Peygamber ve ashabı Kureyş ordusunun Mekke’den çıkıp Bedir’ e geldiğini henüz bilmiyorlardı. Kur’an-ı Kerim de iki ordunun Bedir’e geldiklerinde birbirlerinden habersiz olduklarını ifade etmektedir. Zübeyr ile arkadaşları, Bedir’e yakınyakın bir yerde konaklayan Kureyşlilerin Bedir kuyusuna su almak için gönderdikleri kölelerden ikini yakalayıp Hz. Peygamber’in bulunduğu yere getirdiler. Bu kölelerin sorguya çekilmesi sırasında, Kureyş ordusu için her gün kesilen dedeve sayısından, düşman ordusunun 1000 kişi civarında olduğu tahmin edildi. Hz. Peygamber’in esirlerin ifadelerini tahkik için keşfe gönderdiği Ammar b. Yasir ile Abdullah b. Mesud, sabaha karşı Kureyş karargahında büyük bir karışıklığın hakim olduğu haberini getirdiler. Çünkü Kureyşliler, karargaha dönen diğer kölelerden Müslümanların Bedir civarında bulunduğunu haber alınca büyük bir heyecana kapılmışlar ve baskına uğramamak için tedbir almaya başlamışlardı. Fakat o gece yağan yağmur iki tarafa da hareket imkanı vermedi.

13 Mart 624 Cuma sabahı her iki ordu erken saatlerde Bedir’e doğru yola çıktı. Savaş ikindiye doğru başladı ve Müslümanların kesin zaferiyle sona erdi. Başta İslam’ın ve Hz. Peygamber’in en büyük düşmanı Ebu Cehil olmak üzere yetmiş müşrik öldürüldü, yetmiş kişi de esir alındı. Buna karşılık Müslümanlar sadece on dört şehit verdiler. Hz. Peygamber şehitlerin namazlarını kılarak onları defnettirdi. Kureyş’in ölülerini de gömdürdü. Müslümanların bu savaşta meleklerin yardımlarıyla desteklendiği Kur’an-ı Kerim’de açıkça ifade edilmektedir. Bedir Savaşı, Kureyş mensuplarının Müslümanlara karşı takip ettikleri siyasete olan güvenlerini sarstı ve İslam’a yaklaşmalarına vesile oldu. Esirlere karşı iyi davranılmasını emreden Hz. Peygamber, onlardan sadece ikisini, Ukbe b. Ebu Muayt ile Nadr b. Haris’i vaktiyle Müslümanlara yaptıkları işkenceye karşılık ölüme mahkûm etti. Diğer esirle mali durumlarına göre 1000–4000 dirhem arasında para ödemeleri şartı ile serbest bırakıldı. Bu parayı vermek istemeyenlerden okuma yazma bilenler, on Müslüman’a okuma azma öğretmek şartıyla serbest bırakıldı.

Savaşta; Hz. Peygamber savaş dehasını, strateji ve taktik kabiliyetini ortaya koyması açısından önemlidir. Ayrıca Müslümanların başta Medine olmak üzere bütün Arap yarımadasında büyük bir itibar kazanmasını, Peygamberimizin İslamiyet’i tebliğ için daha geniş imkanlara sahip olmasını sağlamıştır.