Kamu Yönetiminde Stresle Başedebilmenin Yolları

Stres yönetim, strese dayalı sorunlardan arınmış bir yönetim için, yöneticilerin, bu faktörlerin etkisinin en aza indirgenebilmesi için gereken önlemleri almaları demektir. Stresi yönetebilmek ya da stresle baş edebilmek, yani onu en aza indirebilmek için stres kaynaklarının kurutulması veya etkilerinin en aza indirilmesi gerektiği açıktır. ancak bu stresin tamamen ortadan kaldırılması anlamına gelmemelidir.
”Stresle başa çıkmanın amacı, stresin tamamen yok edilmesi değildir. Esas amaç, insanın yaşamını ve verimliliğini olumsuz yönde etkileyen stres miktarını azaltmaktır. Kısaca stresle başa çıkma, stres faktörlerinin oluşturduğu duygusal gerilimi azaltma, yok etme ya da bu gerilime dayanma amacıyla gösterilen davranış veya duygusal tepkileri güçlendirmektir.”

Yöneticilerin stres ile baş edebilmek için başlıca şu dört stratejinin geliştirilmesi gerektiği savunulur:

• Bireysel, örgütsel ve çevresel özelliklerin bir arada olduğu bir örgüt iklimi yaratılması.
• İşin zenginleştirilerek düzenlenmesi.
• Rol çatışmalarının azaltılması ve rollerin açık bir şekilde belirlenmesi.
• Kariyer planlama ve geliştirilmesine önem verilmesi.

Bir örgütteki hem yönetici hem de çalışanlar için stresin önlenmesi veya azaltılması için de şu öneriler bulunmaktadır:

• Örgütte çalışma ortamı iyileştirilmeli ve bireysel doyum yükseltilmelidir.
• Rol çatışmalarını önlemek için açık ve uyumlu rol beklentileri sağlanmalıdır.
• İş yükünde denge sağlanmalıdır.
• Örgütte değişme ve süreklilik arasında denge sağlanmalıdır.
• Çalışanlar desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.
• Çalışanlara kararlarda etkili olma fırsatı verilmelidir.
• Stres yönetimi hizmetleri desteklenmelidir.
• Gereksiz stres oluşturacak koşulların ortadan kaldırılmasına çalışılmalıdır.

Stres yönetimini genel, bireysel ve örgütsel olarak üçe ayırırsak, bunlara karşı alınabilecek önlemleri aşağıdaki gibi açıklayabiliriz:

• Genel stres yönetimi için, zamanı iyi kullanma, işi onaylayanlarla birlikte olma, sağlık için spor yapma, yaşamın tüm yönlerinden yararlanma, anlamlı ve doyurucu bir iş sahibi olmaya çalışma, fazla kilo almama, içki ve sigarayı azaltma ve mümkünse bırakma, kişisel özgürlükleri kıskanç şekilde koruma, yenilikleri denemeye açık olma ve görüş açısını geliştirecek yazılar okuma önerilir.
• Bireysel stres yönetimi için, bireyin kendisini kontrol etme becerisini ve bedeninin okuma ve heyecan düzeyini değerleme yeteneğini kazanması, derin gevşeme becerisi edinmesi ve tam gevşeme yöntemini öğrenmesi gerektiği belirtilir.
• Örgütsel stres yönetimi için ise, Klarreich‘in beş adımlık ”bir buçuk dakikalık stres yöneticisi tekniği” önerilir. Stresle ilgili belirtileri farkedince, önce yapmakta olduğunuz işi bırakın ve vücudunuzun size söylemek istediklerini dinleyin; işin hangi evresinde alt üst olduğunuzu ve sinirlendiğinizi saptayın; kafanızda ne gibi mantıksız düşüncelerin dolaştığını bulmaya çalışın; daha mantıklı ve akılcı fikirler üretebilmek için kendinizle tartışın; ve eski, başarısız alışkanlıklarınızı kırmak için yeni bir şeyler yapmayı göze alın ve daha etkili, daha yeterli davranış biçimleri edinin.

Yukarıda anlatılan stres yönetimi ya da stresle başa çıkma yöntemlerinin kamu yönetimi ve yöneticileri için de geçerli olduğunu kabul etmek gerekmektedir. Dolayısıyla bu faktörlerden dolayı oluşan strese dayalı sorunlardan arınmış bir kamu yönetimi için, kamu yöneticilerinin, bu faktörlerinin etkisinin en aza indirgenebilmesi için gereken önlemleri almaları, yani stresi yenmeleri ya da yönetmeleri gerekmektedir. Bu da başta zaman ile ilgili sorunlar olmak üzere, bir çok yönetsel sorunun çözümüne katkıda bulunacak ve yönetimin verimli, personelin de motive olmasını sağlayacaktır.